dance as a liver. live as a dancer.
7.12.20 | TWIXTlab: art, anthropology & the everyday
Artist talks 3rd series# Artistic research in the field of dance
(soon in English also)
Ως μέλος μιας κοινωνίας πιθανά μη βιώσιμης που υπονομεύει την ανθρώπινη ευημερία, ψάχνω να βρω πως να αρθρώσω τα ουσιαστικά οφέλη της βιωματικής εμπειρίας. Μιας πηγής γνώσης που τόσο καθυστερημένα δεχτήκαμε ως αξιόπιστης. Ως μέλος της κοινότητας του χορού, μίας τέχνης που μελετά το πως ΕΙΜΑΙ στην ολότητά μου και πραγματεύεται την κίνηση και την αλλαγή, δεν θα μπορούσα να μην αναρωτιέμαι για το πώς να τοποθετηθώ στις παρούσες συνθήκες.
Αν σκεφτώ μόνο τους ασύγχρονους διαλόγους μας στο messenger ή στα email, μία επικοινωνία που ανοίγει σαν ακορντεόν, μια επικοινωνία σύμφωνα με το πότε είμαι έτοιμη να απαντήσω σε ένα μήνυμα, έτσι ώστε να απαντήσω τέλεια και με πλήρη έλεγχο, μειώνοντας στο ελάχιστο τις ατελείς στιγμές που θα αποτελούσαν κοινό μας τόπο, αν λοιπόν σκεφτώ αυτήν την εξέλιξη της επικοινωνίας ως κύριο λόγο για να τοποθετηθώ σήμερα ως χορεύτρια και οδηγός έργων χορού, γνωρίζω καταρχάς πως αυτό διαμορφώνει και εκπαιδεύει αλλιώς τις αποκρίσεις μας στους άλλους. Επίσης γνωρίζω πως οι ανταποκρίσεις μας προς ο,τι άλλο σχετιζόμαστε, ορίζουν στην ουσία το πώς υπάρχουμε,δηλαδή το πώς διαχειριζόμαστε εμάς σε σχέσεις.
Σε ότι κάνω, μέχρι στιγμής, αναγνωρίζω μία άρρηκτη σχέση ανάμεσα στο χορό και στη ζωή. Την εξετάζω μέσα από το τι είναι η κίνηση και τους τρόπους που λειτουργεί η αντίληψη.
Σύμφωνα με αυτήν λοιπόν, θα ξεδιπλώσω εδώ τη σκέψη μου, για να μπορέσω να μιλήσω περισσότερο για τις διαδικασίες και τους τρόπους που τις διαχειρίζομαι, μήπως και βρω μια γλώσσα που θα εκφράζει το τι και το πώς μαζί.
καλλιτεχνική έρευνα για την καλλιτεχνική έρευνα | Κεφάλαιο Αντίληψη
Για αυτή τη διάλεξη/παρουσίαση, έκανα μια καλλιτεχνική ερεύνα για το πως κάνω καλλιτεχνική ερεύνα.
Χρησιμοποιώ την αυτοπαρατήρηση αφού και ενώ βιώνω και μαθαίνω κάτι. Σύμφωνα με αυτήν επιλέγω και δημιουργώ σκαλοπάτια πάνω στα οποία θα πατήσω για να βρω και να παρατηρήσω ,«κάτι ακόμη». Αυτό το «κάτι ακόμη» βρίσκεται ανεβαίνοντας στα προηγούμενα σκαλοπάτια ή σε νέα.
Μόνο που δεν είναι πως ανεβαίνω εγώ πιο ψηλά, αυτά βυθίζονται πιο κάτω στη γη. Το «κάτι ακόμη» τοποθετείται πάντα σαν να αποτελεί την έναρξη. Σαν την κίνηση, «την αίσθηση της δύναμης που παίρνει μορφή σε κάθε της έναρξη». Αρκετές φορές ξεκουράζομαι και αφομοιώνω ότι έχει συμβεί. Σιγά σιγά συνθέτω διαδρομές ανάμεσα στα σκαλοπάτια, με την ελάχιστη προσπάθεια. Κάποιες στιγμές συνειδητοποιώ πως κάποια από αυτά δεν μου κάνουν πια, δεν βοηθούν, και τα εγκαταλείπω. Μερικές φορές οδηγούμαι στο να έχω εγκαταλείψει σχεδόν όλα τα σκαλοπάτια και τότε βρίσκομαι για αρκετό καιρό απομονωμένη στα ένα- δύο που έχουν απομείνει.
Γενικά φοβάμαι και μαθαίνω αργά.
χορός
time -duration
tim ignold
bateson
kuriyama
manning
Παρόλα αυτά κάποιες φορές ευθαρσώς πηδάω και πέφτω. Κάποιες από αυτές τις φορές παίρνω τη φόρα αυτού του απότομου πηδήματος ή αυτής της πτώσης και τότε εν κινήσει, μέχρι δηλαδή να φτάσω στο ψηλότερο σημείο του άλματος ή στο χαμηλότερο της πτώσης ή την ώρα που με τραβάει η βαρύτητα και ακριβώς πριν πατήσω στο έδαφος, εκεί ανάμεσα φτιάχνω ένα σκαλοπάτι στο κενό, ένα σκαλοπάτι μετέωρο. Είναι σαν όλη η προηγούμενη διαδικασία να με προετοίμαζε για αυτήν ακριβώς την εγρήγορση και την ελαφράδα. Αυτή η διαδικασία είναι ένα κοινό fractal, δηλαδή ένας ρυθμός ή ένας σχηματισμός που όσες φορές κι αν αλλάξει το μέγεθος του ή η ένταση του, η ύλη του ή το πεδίο του, θα συνεχίζει να παρουσιάζει το ίδιο σχηματισμό ή τον ίδιο ρυθμό με μερική ή ολική επανάληψη του αρχικού μοτίβου. Κάπως έτσι σκέφτομαι, κάπως έτσι κινούμαι, έτσι εργάζομαι στις πρόβες και στα εργαστήρια.
Μέσα σε αυτό, εντοπίζω πως 1. δεν γνωρίζω όλα όσα επέλεξα σαν στάδια και σαν μεθόδους στην διαδικασία της έρευνάς μου. Αυτά τα κενά γνώσης μου αρέσουν. Με απασχολεί το πώς τα διαχειρίζομαι και το πως προστατεύομαι από το “γνωρίζω ήδη”. Και αυτό μου δίνει τη δυνατότητα το πρώτο νόημα που δίνω στα πράγματα να μπορεί να κινηθεί, να μετακινηθεί, να θαμπώσει τη θέση του.
Εδω βρίσκω μια συνάφεια με το χορό που εγω κατανοώ.
2.«όσο περισσότερες συγκινήσεις μας αφήνουμε να εκφραστούν για ένα ζήτημα, όσο περισσότερα διαφορετικά μάτια χρησιμοποιούμε για να κοιτάξουμε το ίδιο πράγμα, τόσο πιο πλήρης γίνεται η «έννοια» που σχηματίζουμε για αυτό» . Ένα δεύτερο κομμάτι λοιπόν αυτής της διαδικασίας αυτοπαρατήρησης κ καλλιτεχνικής έρευνας γύρω από τη σημερινή παρουσίαση, αποτέλεσε η επαφή μου με εσάς: η διαδικασία τού να ακούσω όσους προηγήθηκαν, να σχετιστώ και έτσι να υπάρξω, με όσα συμφωνώ, με όσα διαφωνώ και όσα δεν έχω αρθρώσει καν.
Η ελάχιστη διαφοροποίηση των νοημάτων, όπως και των αισθητηριακών ερεθισμάτων, ενεργοποιούν την αντίληψη. Την ενεργοποιούν μέσα από τις σχέσεις που φτιάχνουν, μέσα από τη διαφορά μνήμης και παρόντος . Ό,τι αντιλαμβανόμαστε δεν είναι παρά η μνήμη κάποιων δευτερολέπτων πριν, που επειδή κάποια της μέρη/κομμάτια σχετίζονται, στοιχειοθετούν το Τώρα. Βλέπουμε αυτό που θυμούμαστε ότι είδαμε, το παρελθόν, και μέσω αυτού επανσυνθέτουμε κιόλας ό,τι δεν βλέπουμε από το παρόν.
Και δεν αντιλαμβανόμαστε αυτά τα πράγματα συγκεκριμένα, δλδ τα μέρη/κομμάτια των προηγουμένων δευτερολέπτων, αλλά τις δράσεις των σχέσεων που αναπτύσσουν. Ο, τι εισπράττουμε σε πολύ γενικές γραμμές, είναι περιοχές οι οποίες ήταν σκοτεινές, σφιγμένες, ανείπωτες και οι οποίες φτιάχνοντας σχέσεις, συμβάλλουν στο να φτιαχτεί ο χώρος και χρόνος τους.
Συνθέτουμε κόσμους με αυτά τα κενά αλλά ενεργά μεσοδιαστήματα, χάρη στην κίνηση των σχέσεών τους.
Κενό. Είμαι σε ένα Σκαλοπάτι.
αναγκαιότητα κίνησης
fractal
κενό
Steve Paxton
Nιτσε
ecophychology
feldenkrais
μνήμη παρόν
whitehead
process phichology
δράσεις σχέσεων
Πρακτικές πληροφορίες Α
Ξεκινώ από την επιθυμία να επιτρέψω το χορό στη σκηνή και στη ζωή. Για αυτό και η χορογραφική πρακτική με ενδιαφέρει μόνο όταν καταφέρνει και επιτρέπει στο χορό να παραμένει ένας τέτοιος κόσμος, με κενά ενεργά μεσοδιαστήματα. Έναν κόσμο που δεν μας καλεί να επιβεβαιώσουμε ό,τι ήδη γνωρίζουμε. Όπως εγώ μαθαίνω από το χορό και όχι μαθαίνω χορό, κάνω μια προσπάθεια να συμπεριλάβω τις δυνατότητες των αντιληπτικών μας ικανοτήτων σε κάθε είδους φορμάτ που θα μπορούσε να τον συμπεριλάβει ως κόσμο. Ενσωματώνω με διάφορους τρόπους τις ιδιότητές της αντίληψής (διαφοροποίηση, ευαισθητοποίηση, θυμικό), την ποιότητα της κίνησης που έχει, τις σχέσεις από τις οποίες ενεργοποιείται και τις σχέσεις που μετέπειτα μπορεί και ενεργοποιεί (από το feedback loop ως διαδικασία στο προσωπικό επίπεδο, το διαπροσωπικό και το συλλογικό επίπεδο).
Παράλληλα, παλεύω μέσα μου και προσπαθώ να βρω αυτήν την υπέροχη αναλογία των όσων αξίζει να λέγονται και όσων αξίζει να παραλείπονται.
Το όποιο νόημα μιας έκφρασής μου, όποιας μορφής κι αν είναι, ως προς εμένα, τον ερμηνευτή και τον θεατή παίζει με αυτήν την ισορροπία. Οι επικοινωνιακές πρακτικές μου, τόσο με τη μορφή έργων χορού όσο και με τη μορφή κειμένων που δημοσιεύονται, όπως και οδηγιών που συνθέτουν κίνηση στην προσωπική μου πρακτική, ή σε πρόβες και εργαστήρια, έχουν στόχο τη δημιουργία τέτοιων μεσοδιαστημάτων, μέσα από την κίνηση που γεννά η απουσία, ένα αλλόκοτο συνταίριασμα, μια ετεροχρονισμένη σχέση. Και όλα αυτά σε μια προσπάθεια να επιτρέψω κόσμους που δεν φανταζόμαστε καν ότι φανταζόμαστε ή κόσμους που μπορούν να φτάσουν στο τέλος τους .
Καλλιτεχνική έρευνα | Κεφάλαιο Κίνηση
Ο χορός για τον οποίο μιλάω μπορεί να είναι παρών σε πολλές ενδείξεις της ζωής και σε πολλές πρακτικές. Αυτό εξαρτάται από τη διαθεσιμότητά μας στην κίνηση. Όπως κάθε λέξη που εκφέρω τώρα ερμηνεύεται από τον καθένα σας αλλιώς, επειδή σκέφτεστε, γνωρίζετε, προυπάρχετε, πριν εκφέρω τη λέξη και επειδή μόλις την εκφέρω γεννιούνται διάφορες δυνατότητες ερμηνείας της από εσάς, κάθε στιγμή σχέσης μας εμπεριέχει τη δυνατότητα να μετακινήσει το νόημα. Οι αναφορές για το τι είναι καλλιτεχνική έρευνα, τι είναι χορός, τι είναι έργο χορού και χορογραφική πρακτική διατηρούν πλήθος παράλληλων διαδρομών ανάμεσα σε εμάς και μέσα από εμάς όσων έζησαν και μίλησαν για αυτά, χόρεψαν και χορογράφησαν αυτά. Εισερχόμαστε σε ήδη χαρτογραφημένα τοπία γενεών χορευτών, χορογράφων, δραματουργών, ανθρώπων ευρύτερα, τα οποία διαμορφώνουν γνώση/γλώσσα/φαντασία, το φάσμα των αντιληπτικών δυνατοτήτων, την καθημερινή σχέση του χορού με τη ζωή. Αλλά κυρίως κάθε στιγμή σχέσης [3] μας στο παρόν διατηρεί και εμπεριέχει τη δυνατότητα να μετακινήσει το νόημα και σε μια και μόνη πράξη να φτιάξει κόσμους.
Spangberg
Καλλιτεχνική έρευνα | Κεφάλαιο Κίνηση
κίνηση σχέσεων
Το νόημα της κίνησης είναι ακριβώς αυτό, ότι το νόημα κινείται. Το ξαναλέω: Το νόημα της κίνησης είναι ότι το νόημα κινείται.
Έτσι προτιμώ να σκέφτομαι καλυτέρα πως η κίνηση δεν ξεκινάει ποτέ. Ή ίσως ξεκινάει πάντα.
Η σαφήνεια και η διαύγεια για ένα διαχωρισμό της κίνησης σαν να θεωρείται 1 πράγμα με σαφή όρια: Μίκρη κίνηση, μεγάλη κίνηση, αύτη η κίνηση ή η άλλη κίνηση ή βρες 5 κινήσεις, κτλ ή καθάρισε την κίνηση, με ξενίζει. Εμποδίζει το νόημα της κίνησης και τη κίνηση του νοήματος. Δημιουργεί μια διαφορετική λεκτικοποίηση, διαμορφώνει ένα άλλο πεδίο σκέψης, πράξης και μελέτης και εντέλει οδηγεί σε μια διαφορετική πραγμάτωση. Και πάλι από την αρχή.
Αν σκεφτούμε το τρόπο που κατηγοριοποιούμε τα πράγματα, πώς τους προσδίδουμε όνομα, γραμματική/σύστημα, όρια, τη γνώση που φέρουν, την δράση μας σε σχέση με αυτά, την εμπειρία μας και τελικά το κόσμο που μπορούμε να φανταστούμε, το πεδίο διαλεκτικής της κίνησης, του χορού και του σώματος πρέπει να είναι άλλο. Προς όφελος ποιου θα ήταν το να μιλήσω σε ένα πεδίο εκτός της διαλεκτικής του σώματος και του χορού?
Ή της αναγωγής ως μέθοδο κατανόησης του κόσμου και κατηγοριοποίησης των όσων τον απαρτίζουν. Το να απλοποιώ και να μετατρέπω κάτι σε ισοδύναμα του, πιο μικρά ή πιο απλά, διαιρώντας τα ή πολλαπλασιάζοντάς τα, ή το να τα αποστειρώνω από την υποκειμενικότητα ή την ποιητική τους, δεν λειτουργεί ώστε να μπορώ να εξηγήσω, να γνωρίσω τη κίνηση, το σώμα, το χορό.
Δηλαδή προς όφελος ποιου το σώμα χωρίζεται από την εμφάνιση του, σε άνω και κάτω άκρα και κορμό;
προς όφελος ποιου ο χορός αφορά κυρίως την εμφάνισή του και τις αντιδράσεις των θεατών;
ή η κίνηση έχει να κάνει μόνο με τη μεταφορά μάζας στο χώρο και στο χρόνο;
Δηλαδή ο τρόπος με τον οποίο σηκώνονται και κάθονται οι αθλήτριες ρυθμικής και ενόργανης με την δεξιά και αριστερή τους πλευρά συντονισμένες πλήρως, παρά το ότι ο σκελετικός μηχανισμός λειτουργεί σπειροειδώς, για ποιόν σηματοδοτεί τον πιο υγιή δρόμο για να σηκωθείς από το έδαφος;
Ή η παράλληλη θέση των κάτω άκρων που υιοθετούμε στο σύγχρονο χορό γιατί είναι η θέση που διευκολύνει να μπεις σε ροή κίνησης παρότι το βάρος σου τοποθετείται ζυγισμένα στα δυο σου πέλματα και η στάση σου έχει αναλογία δεξιάς και αριστερής πλευράς;
Ποιον εξυπηρετεί η χορογραφια ως σύνθεση στάσεων ή μετατοπίσεων σώματος αντί για σύνθεση κίνησης;
Σκαλοπάτι.
Το νόημα της κίνησης είναι ότι το νόημα κινείται.
συνεχείς ενάρξεις
Η καλλιτεχνική έρευνα αναφέρεται σε αυτές τις ερευνητικές δραστηριότητες που υιοθετούνται από καλλιτέχνες ανεξάρτητα της παραγωγής καλλιτεχνικού έργου . Όχι από την τάση της να πάρει μορφή ως έργο, αλλά από την τάση της να ανακαλύπτεται σε κάθε της εκκίνηση, εκτός τελεολογικού φορτίου(όπως η κίνηση). Ό,τι βλέπω ως μετακίνηση ή μετατόπιση στο χώρο ή ως έργο χορού είναι απλά το αποτέλεσμα των ενεργειών μου ή αλλιώς οι αναπαραστάσεις των δράσεων μου, σε σχέση πάντα με ένα εξωτερικό παρατηρητή. Για αρχή τον ίδιο μου τον εαυτό.
Αυτό όμως δεν αποτελεί παρά μονάχα ένα μικρό μέρος ενός πολύπλοκου πλέγματος ροών που συνήθως επεξεργαζόμαστε και παρατηρούμε. Νιώθω πως είναι οι ραφές του κόσμου, όχι ο κόσμος ο ίδιος, είναι η γλώσσα, όχι ό,τι εκφράζουμε, είναι η παρατήρησή μας, όχι η πράξη της παρατήρησης, είναι η μετατόπιση της κίνησης, όχι η κίνηση, όχι ο χορός, είναι το έργο χορού, όχι η έρευνα του.
Εδώ σκέφτομαι ακόμη πως αν η καλλιτεχνική έρευνα υπάρχει για να παράγεται γνώση, τότε προσδιορίζω τη γνώση ως κάτι που πάντα έχει να κάνει με τη διαχείριση της ζωής.[4] Δηλαδή όχι με την γνώση per se, τη λύση του αινίγματος, την απόφαση, το αποτέλεσμα, την μετατόπιση, την αναπαράσταση, αλλά με την ίδια την διαδικασία παραγωγής σκέψης και πράξης και του συντονισμού τους. Μια διαχείριση ζωής που υιοθετεί διαδικασίες ερωτήσεων, ερωτήσεων που πηγάζουν από τη δίψα και την περιέργειά μας για τον κόσμο, για ό,τι και αν φτάνει στις αισθητηριακές μας πύλες και των οποίων οι απαντήσεις μοιάζουν σαν «ένα πράγμα ως κάτι το οποίο νιώθει καλά στην κατάσταση που βρέθηκε».
Ο διαχωρισμός της κίνησης και της μετατόπισή της ή της καλλιτεχνικής έρευνας και του καλλιτεχνικού προϊόντος, αυτόματα τα ενοποιεί και η ενοποίησή τους αυτή είναι αλλιώτικη. Ένας κόσμος που όπως και η αντίληψη ενεργοποιείται σε μια και μονή πράξη: αντιλαμβάνομαι ότι κινούμαι δλδ αντιλαμβάνομαι τις αντηχήσεις των αισθήσεων του σώματος μου. Και δίχως να σταματήσω ή να αποσυντεθώ, ενημερώνομαι ενώ συνεχίζω να λαμβάνω ερεθίσματα, τόσο από το εσωτερικό όσο και από το εξωτερικό μου περιβάλλον. Δηλαδή Κινούμαι και ταυτόχρονα νιώθω ότι κινούμαι, ή νιώθω ότι νιώθω ότι κινούμαι, όχι στο χώρο και στο χρόνο αλλά φτιάχνοντας χώρο και χρόνο. Σκαλοπάτι.
Πρακτικές πληροφορίες Β
Μελετώ τα πάντα σε σχέσεις. Αρχικά και για αρκετό διάστημα μελετώ μόνη μου μια πρακτική τέτοια που να αναπτύσσει σχέσεις. Στη συνέχεια και παράλληλα πλέον μελετώ και παρατηρώ πώς ενημερώνουν την αυτοσχεδιαστική μου πρακτική χορού και την καθημερινότητά μου. Επόμενο στάδιο υπάρχει εφόσον η πρακτική μου μεταβολίζεται και έχει τάση για ζωή, κάτι δηλαδή που να συνθέτει σχέσεις κίνησης, μεσοδιαστήματα και διαδικασίες σε μια ομάδα ανθρώπων.
καλλιτεχνική έρευνα
καλλιτεχνικού έργου
μετατόπιση κίνησης και κίνηση
γνώση: διαχείριση ζωής
Debora Hay
Χ .Άρεντ
mann
damasio
Συνήθως η αφορμή είναι ένα fractal, μία αίσθηση, ένας σχηματισμός ή ρυθμός, μια φράση που να μπορεί να ενώσει σε κοινό τόπο τα διαφορετικά αντιληπτικά και λειτουργικά πεδία ενός μαθητή/τρια, ενός ερμηνευτή/ τρια, ενός θεατή και τα δικά μου.
Μέσα σε αυτό κάποιες πρακτικές αυτούσιες ή μεταβολισμένες χρησιμοποιούνται ως ζέσταμα. Άλλες φορές χρησιμοποιούνται μέρη τους, άλλες οδηγίες τους και άλλες η σειρά των σταδίων τους. Η’ η δομή της πρακτικής μεταμορφώνεται και μπορεί να καταλήξει στη δομή ενός εργαστηρίου ή σε tasks ή scores στα εργαστήρια αλλά και σε συναντήσεις με ερμηνευτές και θεατές.
Παράλληλα ερευνάται το τι είδους συστήματα μπορεί να αρθρώσει μέσα σε μια ομάδα ανθρώπων (μαθητών, ερμηνευτών/τριων, θεατών/τριών)-δηλαδή το πως συντονίζονται και αποσυντονίζονται οι σχέσεις τους, με τι ρευστότητα, σε τι διάρκεια, πως μετασχηματίζονται στην διάρκεια του χρόνου, ποιοι είναι οι ρυθμιστικοί μηχανισμοί που αφορούν τον συντονισμό και τον αποσυντονισμό τους, ποιος είναι ο μηχανισμός της ομοιόστασης έτσι ώστε να συγκρατείται απόθεμα ενέργειας, και τέλος πώς επηρεάζεται η εντροπία των συστημάτων.
Ανά διαστήματα όλο αυτό παίρνει τη “μορφή” έργου χορού και μόνο όταν υπάρξει η ανάγκη η υποερώτηση αυτή να μελετηθεί στην πραγματικότητα που δημιουργείται κατά το μοίρασμα ενός έργου χορού και σε αυτό το τόπο, με αυτά τα διαφορετικά επίπεδα λειτουργίας, αντίληψης και πραγμάτωσης των συμβάντων. Τότε κατατίθεται πρόταση και εφόσον ληφθεί χρηματοδότηση, συνεχίζεται η καλλιτεχνική έρευνα για τη παρουσίαση ενός έργου χορού. Οι παραστάσεις αποτελούν στάδια της έρευνας της ομάδας. Ψάχνουμε να βρούμε σύμφωνα με ποιες διαδικασίες θα οργανώσουμε το συντονισμό και αποσυντονισμό των πολύπλοκων σχέσεων αυτού του κοινού τόπου, θεατών και ερμηνευτών. Ωστόσο οι συναντήσεις-πρόβες μας δεν στήνονται πάνω στη τάση του γεγονότος ότι θα μοιραστούν με τους θεατές. Υπάρχουν διαδικασίες που προσκαλούν τους θεατές να συμμετάσχουν σε αυτές κατά την διάρκεια μικρής περιόδου προβών ή και μεγάλης. Παρατηρώντας, ζωγραφίζοντας, γράφοντας, φωτογραφίζοντας, κ.τ.λ. Η ίδια η διαδικασία αυτών των διάφορων μορφών παρατήρησης ενημερώνει τους ερμηνευτές μέσα στην πρακτική τους και ενημερώνει και εμένα και τους συνεργάτες του “έξω” κόσμου ως προς το τι χρειάζεται να ρυθμίσουμε για τον όποιο συντονισμό ή αποσυντονισμό. Η δομή του έργου συνήθως διαμορφώνεται έτσι ώστε να εξυπηρετεί την πρακτική. Έχει να κάνει με τα βήματα/σκαλοπάτια των ερμηνευτών και την αναγκαιότητα εναλλαγής αυτών των βημάτων, έτσι ώστε να υπάρχει υγεία και ανακούφιση στη διαδικασία. Με τους ρυθμούς εναλλαγής τους. έτσι ώστε να βρίσκονται και να συνεχίζουν να βρίσκονται στην “κατάσταση” του χορού. Από την άλλη πλευρά, είναι μία πρόσκληση στον θεατή για διάταση της προσοχής του. Το νόημα κάθε μοιράσματος με τους θεατές είναι ακριβώς εκεί, στο να εισχωρήσει ο θεατής σε ένα παρόμοιο ξεδίπλωμα με αυτό των ερμηνευτών.
Παίρνω ως παράδειγμα το έργο “Hi Jack.Hijack!” και την εκδοχή του “Hi Jack.This is an intimate version”. Ανήκουν στην θεματική Έρωτας & Επανάσταση, που μελετήσαμε από το 2016 έως το 2018 και αφορούσε τις
κυκλικές ροές κίνησης. Σε αυτήν παρουσιάστηκαν 5 έργα χορού, 1 εργαστήριο χορού και 6 συναντήσεις πρακτικής σε δημόσιους ανοιχτούς χώρους.
Ας δούμε λίγο από το πρώτο. Το συγκεκριμένο έργο παρουσιάστηκε στο 5ο φεστιβάλ Νέων Χορογράφων και διαρκούσε 3 ώρες. Εδώ βρισκόμαστε σχεδόν στις 2 ώρες που οι ερμηνευτές και ερμηνεύτριες βρίσκονται σε κίνηση, και θα συνεχίσω…
VIDEO
Το fractal αυτής της θεματικής συμπυκνώνεται και εκφράζεται μέσα από το motto “you the observer are what you are observing”. Κινητοποιήθηκε ενώ μελετούσα για ένα εξάμηνο καθημερινά τη πρακτική 5 ζώα του Qigong και ενώ ήδη είχαμε ξεκινήσει να μελετάμε τις κυκλικές ροές κίνησης με την ομάδα, αλλά προς άλλες κατευθύνσεις τους. Η πρακτική του qigong μελετά τις σχέσεις υλικού, συναισθηματικού και νοητικού σώματος, ενταγμένων στο περιβάλλον και ενεργοποιεί τις συνδέσεις των εσωτερικών οργάνων με βασικά συναισθήματα και ιδιότητες του χαρακτήρα, μέσω της κίνησης και αφύπνισης των μεσημβρινών.
Παρένθεση: τα συναισθήματα είναι εξ ολοκλήρου συγχρονισμένα και διαδραστικά φαινόμενα τόσο του σώματος όσο και των νευρικών συστημάτων. Και είναι κριτές της κατάστασης ζωής στο εσωτερικού του σώματος και των ποιότητών των αντιδράσεων μας .Κλείνει η παρένθεση.
Παράλληλα μελέτησα μία γκάμα πεδίων, από τη φιλοσοφία του Ζεν και του Ταο, την Ηρακλείτεια φιλοσοφία έως κβαντομηχανική και φυσική μηχανική.
Δημιουργήθηκε ένα σύστημα που να μπορεί να επικοινωνήσει αυτό το Motto με διάφορους τρόπους σε εμένα, στους ερμηνευτές και στους θεατές. Ξεκινήσαμε από το πως εμείς οι ίδιοι, θεατές του εαυτού μας, επιτρέπουμε να ανταποκριθούμε στον εαυτό μας και μέσω αυτού στους άλλους. Και από το πως μέσα σε ένα σύμπαν, το σύμπαν της ομάδας για αρχή, μπορούμε να ανταλλάξουμε πληροφορίες και να επικοινωνήσουμε αλλιώς. Αναπτύχθηκε ως μία διαλογιστική πρακτική που συντονίζει τη σκέψη και τη δράση, με κύρια λειτουργία το βάδισμα. Αυτό βοήθησε ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι διαφορές στην κινητικότητα για να ενεργοποιηθεί η αντίληψη. Η πρακτική εξελίχθηκε παρακολουθώντας τις όποιες τάσεις της για να δημιουργήσουμε σκαλοπάτια και να μάθουμε πως να μας διαχειριζόμαστε σε αυτά. Αρχικός στόχος ήταν για μία έστω στιγμή να συντονίσουμε τις κινητικές ροές μας σαν ένα κοινωνικό σύνολο. Ωστόσο στη πορεία κατανοήσαμε το συντονισμό ως μία κατάσταση στην οποία έχουμε τη τάση να είμαστε συντονισμένοι σε όλη τη διάρκεια και ανεξάρτητα από το αν η μετατοπίσεις των ροών κίνησης είναι συντονισμένες στο χώρο και χρόνο, δηλαδή έχουν ίδιες κατευθύνσεις, ίδιους ρυθμούς, ίδιο βηματισμό, ίδια πυκνότητα κ.α.
Δόθηκε πολύτιμος χρόνος σε όλους μας για αυτοπαρατήρηση και επιτράπηκαν οι παράλληλες χρονικότητες, οι διαφορετικές αντιληπτικές ικανότητες και αντιληπτικοί χρόνοι των συμμετεχόντων.
Δόθηκε πολύτιμος χρόνος στον ερμηνευτή με τον εαυτό του, στη σχέση του με τους άλλους και με εμένα. Οι συναντήσεις μας διαρκούσαν 5 με 6 ώρες,
Damasio
neuroscience
Ζεν και του Ταο, από την Ηρακλείτεια φιλοσοφία έως κβαντομηχανική και φυσική μηχανική
με 1 ώρα ζέσταμα Qiqong και με 3 ώρες οι ερμηνευτές και ερμηνεύτριες να μπαίνουν στην κατάσταση που μελετούσαμε. Οι οδηγίες δίνονταν από εμένα στην αρχή, μετά και για όσο διαρκούσε η κινητική τους συνδιαλλαγή δεν επιτρεπόταν να παρέμβω. Έπρεπε να αφουγκράζομαι τις επιλογές τους όπως και οι ίδιοι τον εαυτό τους και τους άλλους. Στο τέλος ακολουθούσε συζήτηση για ότι είχε γίνει χωρίς την ενεργό συμμετοχή μου. Μετά λαμβάνοντας υπόψη αυτή τη διαδικασία έδινα τις επόμενες οδηγίες, έτσι ώστε ή να μεταλλάξω κάτι που πίστευα πως δεν λειτουργούσε ή να δοκιμάσω κάτι ακόμη μέσα από αυτό που θεωρούσα πως μου είχε προταθεί από τους ερμηνευτές και τις ερμηνεύτριες. Ανάμεσα σε δύο πρόβες το πολύ κάναμε διαλείμματα έτσι ώστε να χωνεύουμε σε διάφορα επίπεδα ότι μαθαίναμε. Αυτό υιοθετήθηκε και στην πρακτική. Για παράδειγμα υπήρχαν περιοχές χρόνου στις οποίες χρειαζόταν να απελευθερώσουμε τον έλεγχο του task από τη σκέψη και δράση μας. Οι οδηγίες που έδινα ήταν συγκεκριμένες και αφαιρετικές ταυτόχρονα φτιάχνοντας ένα μικρό φάσμα δυνατοτήτων αλλά επιτρέποντας επιλογές στους ερμηνευτές και στις ερμηνεύτριες. Παράλληλα στελνόντανε υλικό διαδικτυακά, που παρέμενε θέμα επιλογής των ερμηνευτών αν θα το διάβαζαν ή όχι. Επίσης έλαβαν χώρα και 4 διαλέξεις/συζητήσεις με συνεργάτες πάνω σε θέματα που αφορούσαν την πρακτική με προαιρετική συμμετοχή.
Η διαδικασία έδωσε πολύτιμο χρόνο σε όλους μας ώστε να βιώσουμε τις επιλογές μας, να βρούμε τους όποιους ρυθμιστικούς μηχανισμούς θα βοηθούσαν και μέσω της έμπρακτης αυτοπαρατήρησης να ενημερώσουμε το έργο
Αντίστοιχα και για τους θεατές, φτιαχνόταν ένας «κόσμος», στον οποίο εξασκούνταν να συλλέγουν κινητικές λεπτομέρειες με την κιναισθησία και την ενσυναίσθηση να επιτρέπουν μια σφαιρικότερη παρατήρηση. Είχες τη δυνατότητα να μπεις και να βγεις, να παρατηρήσεις όσο θέλεις και από όπου θέλεις. Ήξερες ότι το έργο διαρκούσε 3 ή 4 ώρες, όμως στα 5 μόλις πρώτα λεπτά που βρισκόσουν στο χώρο, νοηματοδοτούσες αυτό που έβλεπες. Σε μία πρώτη ανάγνωση τίποτα δεν άλλαζε. Κάποιοι αναρωτιόντουσαν γιατί διαρκεί τόσες ώρες. Κάποιοι αποχώρησαν. Κάποιοι πήραν αυτόν τον πολύτιμο χρόνο και σε συνδυασμό με την ταχύτερη λύση της επιθυμίας τους για νόημα, δέχτηκαν την πρόσκληση σε μία περιπλάνηση του «βλέμματος» αρκετά προσωπική, μία περιπλάνηση σκέψης που κυρίως τους αποκάλυπτε σημεία του εαυτού τους και όπου αφηνόταν να εννοηθεί ότι η πολλαπλότητα των ερμηνειών και θεάσεων είναι αυτή κυρίως που επιτρέπει στη δράση να ανανεώνεται
Για ένα εξάμηνο, όσο δηλαδή διήρκεσε η βασική προετοιμασία και διαμόρφωση της πρακτικής/του έργου, δημιουργήθηκε έντονη όσμωση ανάμεσα σε όσα μελετήσαμε και την καθημερινότητά μας. Δηλαδή πολλοί από εμάς αλληλοεπιδράσαμε με ανθρώπους εκτός πρόβας μέσω της ιδίας αυτής διαδικασίας, κάτι το οποίο πρόσφερε feedback στην πρόβα και μετά πάλι στη καθημερινότητα κ.τ.λ.
Στην εκδοχή "Hi Jack. This is an intimate version", η πρακτική για την οποία σας μίλησα, και αφου είχε διαμορφωθεί πιο καθαρά σε εμένα, μοιράστηκε σε ένα εργαστήριο τριών εβδομάδων, με μία καινούργια πολυκυτταρική ομάδα και με κάποιους από τους πρώτους Jackers να συμμετέχουν και να ενημερώνουν τη διαδικασία με τις όποιες επιλογές τους. Εκεί δοκίμασα και μείωσα πάρα πολύ την απόσταση θεατή και ερμηνευτή. Οι θεατές τοποθετήθηκαν περιμετρικά των ερμηνευτών παρατηρώντας από απόσταση αναπνοής .
H διάρκεια του έργου μεγάλωσε, υιοθετώντας την «πρακτική» των θεατών, κατά κάποιο τρόπο.Δηλαδή οι ερμηνευτές έμπαιναν και αυτοί σε «κυματα», και απο την μέση και μετά κατά βούληση όπως οι θεατές.
Αυτή η εκδοχή είχε μια περίεργη και ενδιαφέρουσα αυθόρμητη παύση στο τέλος του έργου, όπου όλοι όσοι ήμασταν παρόντες στη διαδικασία τόση ώρα, θεατές και ερμηνευτές, καθισμένοι περιμετρικά απομείναμε να κοιτάζουμε, να επεξεργαζόμαστε και να αφουγκραζόμαστε ο ένας το άλλο χωρίς να μιλάμε ή να χειροκροτάμε.
Κενό. Σκαλοπάτι.
Κουκουτάς
ViDEO
Ένα άλλο επίπεδο λειτουργίας της αντίληψης είναι πως, για να κάνουμε το οποιοδήποτε βήμα παρακάτω, την οποιαδήποτε δράση, χρειάζεται να σχετιστούμε με κάτι από το περιβάλλον μας. Ένα απλό παράδειγμα είναι η διαδικασία «ανεβαίνω το βουνό». Δεν θα ανέβαινα αν δεν υπήρχε το βουνό.
Έτσι στην έρευνα που ανέφερα όρισα μια αρκετά συγκεκριμένη γεωγραφία δράσης : ένα κάναβο από χαρτοταινίες, εντός του οποίου οι ερμηνευτές παρέμεναν σε κυκλικές ροές κίνησης. Απ' έξω, έμοιαζε να αποκτά η κίνηση ύλη, σαν να καταγραφόταν η αύρα της. Από την πλευρά του ερμηνευτή έμοιαζε σαν να εισχωρεί ο ίδιος μέσα σε ένα ήδη προδιαγεγραμμένο σύμπαν ή σαν να βουτούσε στο νερό και να έπρεπε να κολυμπήσει. Η κίνηση είχε έρθει στο πρώτο επίπεδο.
Στην επόμενη θεματική που μελέτησα με τίτλο "it's not about if you will love me tomorrow|, το επίπεδο αυτό λειτουργίας της αντίληψης ενεργοποιείται με μια πλατφόρμας 50 μ2, η οποία αλλάζει κλίση με την μετατόπιση των ερμηνευτών/τριων.
Στη θεματική αυτή παρουσιάστηκαν μέχρι τώρα ήδη 2 έργα χορού, το μέρος 1 και το μέρος 2 και δύο εργαστήρια, σε μία έρευνα που έχει ξεκινήσει από το 2018 και θα φτάσει μέχρι το 2021.
Το fractal motto εδώ συμπυκνώνεται στη φράση “Dance is not a medium to present something. Dance is present or not present”.
Εδώ ελαχιστοποιήθηκαν οι κινητικές λειτουργίες που επεξεργαστήκαμε: υπήρξε μία κινητική λειτουργία, και άλλη μια ως counter point,(αντισταθμιστική στην πρώτη): αυτή του πέφτω και αυτή του ισορροπώ. Και οι δύο πάνω/ μέσα σε συγκεκριμένες διαδρομές χώρου, αφήνοντας έτσι ευελιξία για επιλογές που αφορούσαν μόνο το χρόνο και το ρυθμό εναλλαγής των δύο αυτών λειτουργιών.
Όλα αυτά μέσα σε ένα σύστημα όπου ερμηνευτές και αντικείμενα λειτουργούσαν με παρόμοιο τρόπο: στο μέρος 1, το σύστημα αποτελούταν από μια ερμηνεύτρια και μια ντισκομπάλα και πραγματοποιήθηκε με επιχορήγηση του ΥΠΠΟΑ -και στο μέρος 2 , από τέσσερις ερμηνευτές σε παραγωγή του Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου.
ανεβαινω το βουνο
γεωγραφία δρασης
VIDEO
Οι δύο αντισταθμιζόμενες λειτουργίες δημιουργούσαν και αυτές ένα σύστημα. Παρόμοια συστήματα αποτελούσαν οι έννοιες play και game, χορός και χορογραφία, βίωμα και παρατήρηση, ύλη μιας κινητικής διαδρομής ή ροής κίνησης και ύλη φιξαρισμένου κινητικού υλικού.
Σε αυτό το νέο έδαφος χρειάστηκε χρόνος για να μάθουμε να υπάρχουμε. Όσοι χορεύουμε έχουμε αντιμετωπίσει φράσεις του τύπου:
«είμαι μέρος ενός συνόλου» ή «ιχνηλατώ την κίνηση μέσα μου»
ή «βαδίζω από το κέντρο μου»
ή «ότι η ισορροπία εφευρίσκεται μόνο μέσα από την ανισορροπία», «η ακινησία εμπεριέχει κίνηση»
ή και πιο απλές φράσεις «να σηκώσω το κέντρο μου για να ισορροπήσω σπρώχνοντας ταυτόχρονα το σταθερό πόδι μου»,
«η όραση είναι πιο αργή από την αφή» κτλ.
Όλα αυτά στην πλατφόρμα, σε αυτό το παλλόμενο έδαφος έπρεπε όλα να αναθεωρηθούν και να μελετηθούν εκ νέου.
Αποδειχτήκαμε τρομερά αργοί και κάποιες φορές ανειλικρινείς με τον εαυτό μας.
Μόνο όταν συντονιζόμασταν πλήρως, και μόνο με τα Απλά, καταφέρναμε να δημιουργούμε ένα τόπο που ισορροπούσε όντας σε κίνηση. Και αυτό, αφου αποδεχτήκαμε το πώς και πόσο επηρεάζουμε και επηρεαζόμαστε.
Ο κοινός τόπος με τους θεατές, δηλαδή η κοινή αίσθηση του fractal motto, βρέθηκε με τους χορευτές. Αυτούς δηλαδή που εχουν εμπειρία και μνήμη για το πως υπάρχουν στην λειτουργία πτώσης-ισορροπίας. Και βρέθηκε και με ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας, αυτούς δηλαδή των οποίων οι λειτουργίες έχουν φθαρεί παραπάνω με το χρόνο.
Παρά το γεγονός πως ο κύκλος πτώση-ισορροπία-πτώση είναι μια κοινή διαδικασία για όλους και παρότι οι ερμηνευτές/τριες υιοθετούν παρόμοια αντιληπτική διαδικασία παρατήρησης με τους θεατές, λίγο το διαφορετικό έδαφος, λίγο η από επιλογή απουσία κορύφωσης στο έργο (που θα επέτρεπε κοινό επικοινωνιακό έδαφος), λίγο οι ελλείψεις χρηματοδοτήσεων για έρευνα και ως εκ τούτου μειωμένου χρόνου πρακτικής πάνω στη πλατφόρμα, όλα αυτά άνοιξαν πολύ τα μεσοδιάστηματα. Σκαλοπάτι.
Από εκεί και έπειτα και μέχρι σήμερα, η έρευνα αυτού του fractal παίρνει άλλη κατεύθυνση και με τίτλο “holy purple” έχει ξεκινήσει μια πορεία από το Μάρτιο του 2020. Εστιάζει στα “μεσοδιάστηματα” και στη διαχείρισή τους απo τους χορευτές. Χρησιμοποιείται ένας τρόπος επεξεργασίας των διαφόρων «στρώσεων/επιστρώσεων» της αντίληψης και της κίνησης, ένα δυαδικό σύστημα συνθέσεων και των σχέσεων ανάμεσά τους, η πρακτική του Moshe Feldenkrais, η αυτοσχεδιαστική πρακτική με την οποία εργάστηκα κατά το πρώτο lockdown και φυσικά τα μεσοδιαστήματα που δημιουργούνται από τα ίδια τα lockdowns.
μεσοδιάστημα
Μέχρι στιγμής εξετάζεται η σχέση εσωτερικής κίνησης, δηλαδή της κίνησης που ίσα ίσα φαίνεται σε έναν παρατηρητή και κίνησης που μετατοπίζεται φτιάχνοντας κόσμο.
Παρατηρείται ο ρυθμός εναλλαγής, ο ρυθμός της εμβάθυνσης προς τα μέσα και επέκτασης προς τα έξω, η σχέση επίγνωσης/awareness και κίνησης, η σχέση λειτουργίας του νευρομυϊκού συστήματος, πρόθεσης για δράση και δράσης, όπως και η σχέση μνήμης, φαντασίας και πραγματοποίησης.
Δύο εργαστήρια έχουν ήδη πραγματοποιηθεί σε εξωτερικούς και δημόσιους χώρους όπου και ξεκίνησε αυτή η μελέτη σε μία ομάδα ανθρώπων. Εδω η επικοινωνία του εργαστηρίου και ο ρυθμός του μέσα-έξω έγινε μέσω email και από στόμα σε στόμα.
Η έρευνα αυτή κάνει μια προσπαθεια να οργανωσει τις σχέσεις της προς τα έξω αλλιώς και με άλλους τρόπους. Ένα χαρακτηριστικό της είναι πως θέλουμε να επικοινωνηθεί με 4 μορφές έργων και των κενών που αυτά μπορούν να επιτρέψουν: Μία εγκατάσταση, ένα εργαστήριο χορού, ένα έργο χορού με σκηνική παρουσία και ένα ψηφιακό έργο, μια ψηφιακή αντανάκλαση του φυσικού κόσμου χωρίς προσπάθεια αναπαράστασής του.
Για να ολοκληρώσω τη πορεία της σκέψης μου,
πιστεύω πως ο χορός είναι ένα ουσιαστικό σύμπαν. Πως ανοίγει σαν μια πτυχή κόσμου και μοιάζει με αυτές τις στιγμές που κατανοούμε εκ των υστέρων και που όλα είναι εντελώς συντονισμένα και τίποτα δεν θα μπορούσε να συμβεί αλλιώς. Και αυτή η ποιότητα έχει την ένταση ενός καθημερινού γεγονότος. Tίποτα πιο βαρύ και πυκνό. Mπορεί μόνο να βιώνεται και όχι να παρατηρείται, όπως όταν πηδάμε ψηλά στον αέρα και δεν μπορούμε οι ίδιοι να μας δούμε να πηδάμε. Χωρίς αυτό να σημαίνει πως η παρατήρηση των εμπειριών δεν είναι ουσιαστική αντιληπτική διαδικασία.
Πιστεύω πως η φύση των χορευτών είναι πηγή ουσιαστικής γνώσης για την αντιμετώπιση της αβεβαιότητας σήμερα, καθώς οι ίδιοι και ίδιες έχουν εκπαιδευτεί μέσα σε διαδικασίες να αποδέχονται το μεσοδιαστήμα, και όχι μόνο. Να το αναζητούν, διότι δεν θέλουν με τίποτα να μείνουν για πάντα στο ίδιο σημείο από όπου ξεκίνησαν. Το μελετούν μέσα από τη σχέση εικονικού και παρόντος, αυτού που φαντάζονται ή που προυπάρχει και του τώρα και έτσι διαχειρίζονται τις σχέσεις τους μέσα σε αυτή τη συνεχή ανατροφοδότηση ανάμεσα και μέσα από τις οθόνες.
Τέλος θεωρώ πως η πολιτιστική βιομηχανία οφείλει να είναι το μέσο(medium) για να εκφραστούν ιδέες που να απελευθερώνουν το χορό από τη σκηνή και στην σκηνή, ή άλλες ιδέες ενώ ψάχνεται μια προσέγγιση επικοινωνίας της κοινωνίας σήμερα.
Ο χορός όμως, είναι ένα ουσιαστικό σύμπαν. Δεν είναι μέσο για να εκφράσω ή να οργανώσω μία Ιδέα, για να κάνω μία κριτική πάνω σε κοινωνικοπολιτικές εντάσεις της σημερινής πραγματικότητας. Είναι οι κοινωνικοπολιτικές εντάσεις που επηρεάζουν το αν ο χορός είναι ή δεν είναι παρών στην ζωή μας, στον χώρο της παράστασης, στη στιγμή ενός μοιράσματος.
Και είναι αυτές που διαμορφώνουν τις δυνατότητες, ικανότητες και τις ποιότητες ανταπόκρισής μας σε αυτόν, στον χορό.
ρυθμός μέσα-έξω
dance as liver
Επομένως, τα ερωτήματα μου σήμερα ενημερώνονται ως εξής:
Πώς ανταποκρίνομαι εγώ σε ότι συμβαίνει?
Με τι ρευστότητα, είτε απέναντι σε κάτι που συμφωνώ, είτε απέναντι σε κάτι που διαφωνώ?
Αντιστέκονται ή είναι διαθέσιμες οι ανταποκρίσεις μου? Είναι ετεροχρονισμένες, συγχρονίζονται?
Ανταποκρίνομαι με την καλλιτεχνική μου έρευνα στην κοινότητα του χορού, στους συνεργάτες μου, στους μαθητές μου, σε όσους και όσες συναντώ?
Πώς η καλλιτεχνική μου έρευνα ανταποκρίνεται σε ότι συμβαίνει σήμερα?
Πώς παύει να προαναγγέλλει τη δράση ή το νόημα ή ένα παρόν ?
Σκαλοπάτι
dance as liver